Το μετρό του Λονδίνου αριθμεί πλέον ενάμισι αιώνα ζωής, σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες μισό αιώνα και στην Αθήνα του 2007 οι μοντέρνες τρύπες του μετρό έφτασαν στο σημείο να θεωρούνται ένα μεγάλο κατόρθωμα. Το μετρό στην Αθήνα δεν χρειάστηκε να εκσυγχρονιστεί γιατί απλά δεν υπήρχε. Φτιάχτηκε απευθείας σύγχρονο με ό,τι αυτή η έννοια σημαίνει στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Εφαρμόζει άμεσα όλη την ευρωπαϊκή εμπειρία χωρίς να έχει καμία αντιστοίχηση με την εξέλιξη του μέσου αυτού μέσα στις συγκεκριμένες κοινωνίες και, όπως είναι φυσικό, την εφαρμόζει σε τέτοιον βαθμό που να διαφέρει με απόσταση από κάθε άλλο γηγενές μέσο μαζικής μεταφοράς. Κι έτσι, ο υπόγειος «παράδεισος» του μετρό δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την επίγεια «κόλαση» της πλατείας αττικής, του μεταξουργείου, του αγίου αντωνίου, του αγίου δημητρίου, του κεραμικού, του βοτανικού, του αιγάλεω.

Ο χαρακτήρας του μετρό, πάντα στο πλαίσιο της «δημοκρατικής σκέψης», είναι διαταξικής ή υπερταξικής αναφοράς, καθώς έρχεται να εξυπηρετήσει άμεσες κοινωνικές ανάγκες. Στην ουσία, όμως, αποτελεί κατεξοχήν επιθετικό ταξικό πρότυπο καθιερώνοντας μια ανταγωνιστική κοινωνική σχέση, προσβάλλοντας και προκαλώντας ευθέως την αταξία και την πολυποικιλότητα των φτωχών προαστίων μέσα από τα οποία διέρχεται. Από αυτήν την αταξία και την πολυποικιλότητα λοιπόν απειλείται και απέναντι σε αυτά τα κοινωνικά χαρακτηριστικά οπλίζεται με κάθε τρόπο. Η ιλουστρασιόν ατμόσφαιρα, η επιτηδευμένη και εκκωφαντική αποστείρωση, οι ένοπλοι φρουροί, οι κάμερες, οι μεγαφωνικές επιπλήξεις, αυτό που θέλουν είναι να θυμίζουν σε όλους πώς τα αφεντικά αντιλαμβάνονται την προοπτική για όλους ανεξαιρέτως τους δημόσιους χώρους, την προοπτική που διεκδικούν για ολόκληρη την κοινωνία. Με αυτόν τον τρόπο το μετρό από λειτουργικό μέσο μαζικής μεταφοράς καταντάει ένας χώρος ασκήσεων υποταγής και εκπειθάρχησης.

Όσο, όμως, και επιθετικά να είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του «πρότυπου» δημόσιου χώρου δεν θα μπορέσουν ποτέ να επιβληθούν σε εκείνους τους κοινωνικούς χώρους της μητρόπολης που είτε δεν μπορούν -φύσει και θέσει- είτε δεν θέλουν να συμμεριστούν τον καπιταλιστικό εκσυγχρονισμό. Έτσι, το μετρό θα σέρνει μόνιμα την κουλτούρα των επιβολών του κάτω από την πόλη γιατί στην επιφάνειά της πάντα θα υπάρχουν πολλές και διαφορετικές κουλτούρες που θα υπερασπίζονται την ύπαρξή τους με κάθε τρόπο, νόμιμο ή παραβατικό, εναντιωματικά στην καπιταλιστική ομογενοποίηση και τον καταναγκαστικό στρατωνισμό. Γι’ αυτό η κουλτούρα του μετρό θα είναι μια κουλτούρα φόβου. Ο κόσμος των πάμφτωχων, των απόκληρων και των αποκλεισμένων, όμως, όσο ανεπιθύμητος είναι μέσα στην ευρωπαϊκή επιτήδευση τόσο μίσος και της επιφυλάσσει.

Αν το μετρό ανήκει ήδη στις μωροφιλοδοξίες των κυρίαρχων, είναι σίγουρο ότι θα δυσκολευτούν να τις βγάλουν από τις τρύπες του μετροπόντικα. Γιατί, απλά, οι δημόσιοι χώροι δεν πρόκειται να γίνουν υγειονομικές ζώνες, καταναλωτικά πάρκα και πειθαρχικοί στρατώνες.